Lees hier verhalen en gedichten over de Fabriek
Het is een warme dag in juli 2020 als Marcel en Diandra het voormalig Enka-terrein bewandelen. “Daaro, daar linksboven zat ik elke dag te werken aan een nieuw te ontwikkelen softwarepakket voor de spinnerij”. Marcel wijst met zijn wijsvinger omhoog naar de ramen op de eerste verdieping van een vierkant gebouw met een ronde doorgang. Met een brede glimlach kijkt hij vol verwondering naar het poortgebouw en de overblijfselen van de muur van de Nederlandse Kunstzijdefabriek. Zijn glimlach verandert in een wrange grimas als hij denkt aan het lauwwarme slootwater in kartonnen bekers die hij voor elk begin van een nieuwe werkdag uit de koffieautomaat haalde. Zo geurloos als de koffie was, zo indringend was de geur van viscose die in en rond de fabriek hing. Hij moet er wel om lachen dat hij dat na twintig jaar nog weet en terwijl hij dat bedenkt brengt hij zijn hand naar beneden en vouwt zijn vingers om die van Diandra heen die naast hem staat. Terwijl zij samen langs de muur lopen ziet hij de voormalig kantine wat nu een basisschool is geworden. Zijn lachrimpels keren terug als hij vrolijk verder vertelt over de bedrijvigheid van de fabriek. Over de toeterende heftrucks die er rondreden en het gevoel van saamhorigheid die er heerste omdat iedereen wel iets deed en elkaar leek te kennen als je door de fabriek naar de kantine liep.
Diandra heeft ook zo haar eigen herinneringen aan Ede. Terwijl ze lopen kijkt zij over haar schouder heen naar het station. Meer dan dertig jaar geleden kwam zij samen met haar moeder vanuit Amsterdam aan op station Ede-Wageningen. Met flarden komen beelden terug. Maar het is te lang geleden om het helder te krijgen. Ze was toen pas negen jaar oud. Wat ze nog wel terug kan halen is het gevoel van ergens thuis te horen. Ze herinnert zich nog het moment hoe zij zich zo voelde. Dat was tijdens een ochtendwandeling met haar moeder onder hoge bomen met frisgroene bladeren. Terwijl zij daar liepvoelde zij tot in haar ziel dat zij hier ooit terug zou komen. En wie weet voor altijd….. Gefrustreerd probeert zij terug te halen wat zij hier deed. Ze waren met een clubje die haar moeder goed kende. Maar waarom? En het verblijf waar zij een paar nachten logeerden…..was dat een klooster? Ze weet nog wel dat het niet ver lopen was van het station. Net las ze nog een bordje waar kazerne op stond. Zou dat het zijn geweest? Ze weet het gewoon niet meer. Ze belooft haarzelf dat als ze langs haar moeder gaat dat ze dan gaat vragen naar het uitje naar Ede. Dat zal een hele uitdaging worden bedenkt ze zich met een zeurderig gevoel in haar buik. Haar moeder lijdt al enkele jaren aan dementie. Maar wie weet treft ze haar moeder op een helder moment en wellicht zijn er nog foto’s van toen.
Een jaar later..
Op een natte augustus dag in 2021 turen Marcel en Diandra dromerig en vol ongeduld door de stalen bouwhekken naar een grote modderplas op het Enka terrein. Nu na zoveel jaren is er weer volop bedrijvigheid van werkende mannen en rondrijdende heftrucks. Dit keer niet voor de spinnerij maar voor de woningen die tegen de overgebleven muur van de Enka fabriek worden gebouwd. Terwijl Marcel door de stalen spijlen van de bouwhekken heen kijkt praat hij Diandra bij over de kavel die zij gekocht hebben. “Wist je dat hier vroeger het kantoor van de wachtchef van de scheer afdeling zat?”. Diandra kijkt hem wat glazig aan en vraagt zich af wat er vroeger geschoren werd op de scheer afdeling. Er werdtoch kunstzijde gemaakt en geen wol? Ze laat het er maar bij. Marcel praat verder over zijn dagen in de fabriek. De grote modderplas is hun kavel en dat van nog vijf andere woningen. Deze zijn geen onderdeel van de oude muur en worden pas gebouwd als de zogenoemde muurwoningen vrijwel klaar zijn. Welke slogan stond er ook alweer op de verkoopsite? “Misschien hebben we wel het beste voor het laatst bewaard”. Nou dat is in dit geval zeer zeker! Ook voor deze twee die nu nog dromerig naar een modderplas staan te kijken, wachtend op een nieuw begin. Samen hebben zij de beste woonplaats voor het laatst bewaard. Hoewel zij beiden een rijke historie hebben opgebouwd in andere steden, ontpopte in de jaren negentig van de vorige eeuw een grote verbinding met Ede. De één ging vol passie maandenlang dag in dag uit van Hengelo richting Enka om software te ontwikkelen en de ander voelde met heel haar ziel dat het stadsmeisje uit Amsterdam de natuur van Ede om haar heen wilde. Een enorme bezieling en passie die borrelend wacht om tot uiting te komen op deze plek wat zij hun thuis gaan noemen. Maar voor nu houden zij het bij maandelijks een bezoekje aan het bouwterrein. Nog even geduld..
Op een ochtend in September 2022..
“Kom, ga er eens vanaf” zachtjes gebaart Diandra dat de kat van tafel moet. Het tafelblad is één van de oude fabriekspoorten van Enka geweest. Het heeft door de jaren heen al veel te verduren gehad, extra krassen van katten nagels zijn dus niet gewenst. Hoewel hun woning niet een deel van de oude muur is is deze tafel juist wel een deel die zich herinnert aan de oude fabriek. Marcel loopt vanuit de keuken met twee koppen koffie in zijn handen. “Kijk eens, voor jou een lekkere kop koffie”. Hij zet de kop voor Diandra op tafel en gaat tegenover haar zitten met de andere kop. Diandra brengt de warme kop naar haar neus en zuigt de volle aroma haar longen in. Terwijl zij dat doet strekt zij haar arm uit over de tafel en klopt met haar hand op een kleine rechthoekige doos die tussen hen ligt. Met een glimlach vraagt Marcel of ze er klaar voor is. “Ja, kom op laten we eindelijk de foto’s gaan bekijken!” Ze opent de doos en haalt er één voor één een foto uit. Op elke foto ziet zij haarzelf maar dan wel drieëndertig jaar jonger. Bij elke foto groeit de herinnering aan haar eerste ontmoeting met Ede. Wat fijn dat haar moeder toch nog de foto’s had liggen van hun tijd samen in Ede.
Hier aan deze tafel, op kavel x, halen ze herinneringen op en maken zij ook nieuwe. Soms samen met familieleden tijdens feestdiners, soms met vrienden tijdens lange avonden vol bordspellen maar het meest met z’n tweeën tijdens gezellige koffiemomenten. Ja, en natuurlijk met lekkere koffie! :)
We kopen een huis in een oude fabriek
Waarvan we denken, dat is magnifiek.
Alles is klaar,
Er is echter 1 maar,
De tafel vergeten we, heel specifiek! :-)
Authentiek en nieuw, met elkaar verweven
Op deze plaats werd 100 jaar zijde geweven
Industriële ramen, stoer en hoog,
Alles groots, natuur in het oog
hier blijven wij, ons hele leven
Vroeger en Nu
Nu en Straks
Oud en Nieuw
Dorp? Stad?
Heide en Zijde
Treinen en Koeien
Kunstvezel en Schapenvacht
Fabrieksramen en Huttenluiken
Slechtvalken en Edelherten
Schoorstenen en Zwerfstenen
Poorten en Paden
Boerengenen en Stadsgenen
Op ENKA valt alles
zomaar samen